- Ezjusz z Amnu, Wspomnienia
W zamierzchłych czasach - o których pamiętać może raptem kilka istot - Torilem rządziła jedna rasa - giganty. Potężne i majestatyczne, władały olbrzymim terytorium, odciskając niezatarte piętno na wszystkim, z czym mieli styczność. Okres ich panowania zbiegł się z przybyciem smoków do Faerunu, co zakończyło się krwawymi i wyniszczającymi wojnami. W ich następstwie największe gigancie imperium - Ostoria (co oznacza w języku gigantów "Siedzenie Ojca") - upadło, a wśród samych gigantów zaczęły panować niesnaski trwające do dziś...
Od chwili upadku Ostorii społeczeństwo gigantów nigdy nie stanowiło już monolitu. Pozostała jednak jedna rzecz wspólna dla nich wszystkich - ich język. Mowa tu o Jotun - jednym z najstarszych języków Krain, używanym i rozumianym przez wszystkich przedstawicieli tej rasy na Torilu.
Podejrzewa się, że język ten u podstaw był zbliżony do wspólnego oraz Thorass. Niewykluczone że oba te języki czerpały ze starszej od nich mowy gigantów. Tak w każdym razie twierdzą niektórzy mędrcy z Dolin, którzy mimo wszystko nie mogą przedstawić żadnych dowodów na potwierdzenie swych tez.
W czasach, gdy można jeszcze było mówić o "jedności gigantów", kler ich najwyższego boga Annama zaczął odprawiać wszystkie ważniejsze rytuały w Jotunalder ("stary Jotun"), sformalizowanej wersji ojczystego języka. Niecałe pięć tysięcy lat temu, Jotunalder nabrał kształtu jaki można spotkać dzisiaj. Z niewiadomych przyczyn bardzo niewiele gigantów potrafi mówić nim dzisiaj - są to głównie najwyżsi kapłani i kapłanki. Ci zaś, którzy posiedli tę umiejętność strzegą jej jak największej tajemnicy. "Stary Jotun" pod wieloma względami podobny jest do zwykłego języka gigantów i praktycznie tylko oni, przy odpowiedniej dozie samozaparcia - i wsparciu ze strony "wtajemniczonych" - mają realne szanse na zgłębienie jego arkanów.
Tak jak u większości innych ras, wśród gigantów występują wyspecjalizowane wersje ich języka, w różnym stopniu różniące się między sobą.
Wyspecjalizowane języki gigantów dzielą się na:
Jotunhaug - język górskich i wzgórzowych gigantów,
Jotunstein - język kamiennych gigantów,
Jotunise - język lodowych gigantów,
Jotunild - język ognistych gigantów,
Jotunskye - język chmurowych i mglistych gigantów,
Jotunuvar - język burzowych gigantów,
W niektórych przypadkach różnice są niewielkie - niemal identyczne są języki gigantów wzgórzowych i lodowych - a w innych olbrzymie - język kamiennych gigantów bardziej przypomina krasnoludzki Auld niż sam Jotun, a to wszystko ze względu na niezwykłe zażyłości pomiędzy obiema rasami.
Warto zauważyć, że giganty żyjące w sąsiedztwie niehumanoidalnych ras potrafią używać ich języka prawie tak dobrze jak swojego własnego. Szczególnie wyraźne jest to w przypadku gigantów wzgórzowych, dla których język często sąsiadujących z nimi gnolli i ogrów nie ma żadnych tajemnic.
Obecnie regiony w których najczęściej używa się Jotun znajdują się na ziemiach zamieszkanych głownie przez giganty, a zaliczyć do nich można małe królestwo Hartsvale oraz resztę Srebrnych Marchii, a także położony w Podmroku Cairnheim lub leżące na południowym skraju Amnu, władane przez ogrzych magów Imperium Sythillijskie.
Języka gigantów można się nauczyć, jednak ze względu na trudności ze znalezieniem pośród nimi chętnego nauczyciela jest to trudna sztuka. Najchętniej skłaniają się do tego giganty chmurowe, a największe opory zdają się mieć giganty lodowe. Oczywiście można również pobierać nauki u kupców lub szlachty często kontaktujących się z olbrzymami, nigdy jednak nie przekażą oni takiej wiedzy, jaką posiadać może gigant. W wielu bibliotekach, między innymi w Świecowej Wieży, mędrcy pracują i tłumaczą stare teksty spisane w Jotun i to oni są - poza gigantami - najzasobniejszym źródłem wiedzy na temat historii i kultury jednej z najciekawszych ras Torilu.
Poniżej prezentuję mały słowniczek typowego Jotun, który udało mi się spisać dzięki pomocy osobistego skryby sławetnego Dodkonga, władcy królestwa Cairnheimu.
Słowniczek:
A
alv: elf
anfal: atak
B
bapard: świątynia
bla: niebieski
blad: ostrze
blod: krew
blodbok: miedź
boye: łuk
bror: brat
byrd: narodziny
D
dod: śmierć
drofte: spór
dverg: krasnolud
E
engel: piwo
er: jest
esse: kuźnia
ettin: szczeniak(?)
F
fange: brać
fare: zagrożenie
fer: iść
ferd: wyprawa
festing: twierdza
flod: rzeka
fode: jedzenie
forbaus: niespodzianka
forer: wódz/przywódca plemienny
forvar: bronić
forvel: żegnaj
G
garasje: śmieci
gave: dar
gi: dawać
gill: złoto
glang: ponad
grun: zielony
gud: bóg
gul: żółty
H
ha: mieć
harbunad: zbroja
haug: wzgórze
haugjotun: wzgórzowy gigant
heim: dom
hellig: święty/błogosławiony
helsingen: pozdrowienia
hest: koń
het: gorący
hild: matka
hjel: góra
hjeljotun: górski gigant
hjelm: hełm
hjerte: serce
huslyd: rodzina
I
ild: ogień
ildjotun: ognisty gigant
isse: lód
issejotun: lodowy gigant
J
jotun: olbrzym/gigant
jotunen: olbrzymy/giganci
K
kalt: zimno/chłód
kappe: płaszcz
kjot: mięso
kom: przyjść
kong: król
kongerige: królestwo
krig: wojna
krigga: wojownik
kue: krowa
kunst: sztuka
kvit: pogoda
L
lang: daleki
linje: ród/linia królewska
liv: życie
M
magere: czarodziej
magisk: magia
matt: dobry
maug: zły
mazin: kapłan
mazinmagisk: kapłaństwo
minutt: minuta
mynt: pieniądze
N
nar: blisko
nede: dół
nom: nazwisko
O
oks: topór
opp: góra/do góry
ordning: rozkaz/pożądek
otte: strach
overin: porażka
P
pil: strzała
platina: platyna
prakt: odwaga
R
rad: stopień
rang: honor
rod: czerwony
S
seir: zwycięstwo
sengrom: sypialnia
skat: skarb
skod: mgła
skodjotun: mglisty gigant
skold: tarcza
skye: chmura
skyejotun: chmurowy gigant
slag: bitwa
solv: srebro
sort: czarny
soster: siostra
spyd: włócznia
stein: kamień
steinjotun: kamienny gigant
stig: światło
stomm: plemię
stot: drugi
strev: wysiłek
sverd: miecz
T
tanke: myśl
tenner: ząb
tid: godzina
tosk: głupiec
traktat: traktat
treke: trop
tuv: złodziej
U
ubuden: intruz
uvar: burza
uven: wróg
uverjotun: burzowy gigant
V
vader: ojciec
vaer: pogoda
van: człowiek
venn: przyjaciel
vind: wiatr
vonin: tytan
W
wyrm: smok
Zaimki:
Am - Ja
Han - On
Hun - Ona
Den - Ono
Det - To
Meg - Mnie
Du - Ty
Deg - My
Liczebniki:
1 - et
2 - to
3 - tre
4 - fir
5 - fem
6 - sek
7 - sin
8 - att
9 - ni
10 - tier
11 - tier et
12 - tier to
20 - to tier
21 - to tier et
22 - to tier to
30 - tre tier
100 - hund
200 - to hund
211 - to hund tier et
1000 - tusen
Przykłady wyrażeń:
Wo dun stomm? - Z jakiego plemienia jesteś?
Wer dun forer? - Kim jest twój przywódca?
Am du paart. - Witam cię (z szacunkiem).
Wer fer dir? - Kto tam idzie?
Oric er meg nom. - Mam na imię Oric.
Anfel su uvenir! - Atakuj naszych wrogów!
Bibliografia: - Giantcraft - Ray Winninger - TSR, 1995
